Junacka Szkoła Kadetów była szkołą wojskową, kontynuatorką przedwojennych Korpusów Kadetów (KK został utworzony w 1919 roku), przeznaczoną dla małoletnich (11-17 lat) przebywających na Bliskim Wschodzie, przede wszystkim ewakuowanych z ZSRS. Szkoła powstała w Palestynie, w sierpniu 1942 roku.
Tekst i zdjęcia: Jurek Szcześniak PSZnZ
Podziękowania za okazaną mi pomoc kieruję do Pani Iwonny Sobierajskiej (MWP), Mariusza Szkupa i Przemysława Świderka.
Jej poprzedniczką była Szkoła Junaków powołana do życia w Tockoje, przy 6. D.P. Siedzibami Junackiej Szkoły Kadetów były obozy wojsk brytyjskich zlokalizowane w miejscowościach: Bash-Shid (1942), Quastina (1942-1943) i Barbara (1943-1947), położne między Tel Avivem i Gazą. W latach 1942 - 1948 przez szkołę przeszło około 1700 uczniów. Jej absolwenci (maturzyści (duża matura) jako podchorążowie), byli wcielani do jednostek 2. Korpusu. Uczestniczyli w jego działaniach, m.in. kilkunastu z nich zginęło pod Monte Cassino. Pozostałe szkoły wojskowe: Szkoła Młodszych Ochotniczek, Lotnicza Szkoła Techniczna, Junacka Szkoła Łączności, Liceum Mechaniczne. W JSK obowiązywało umundurowanie brytyjskie ogólnowojskowe, w porze jesienno-zimowej wełniane, w wiosenno-letniej drelichowe (w tym: niekiedy dość krótkie i opięte szorty, długie skarpety i zamszowe półbuty). Na rękawach umieszczano naszywki Poland oraz oznakę 3. DSK, która pełniła rolę patrona szkoły. Umundurowanie, w przypadku kadetów, uzupełniały charakterystyczne naramienniki z inicjałami JSK oraz noszone na furażerkach półsłońca kadeckie. Półsłońca wytwarzano we własnym zakresie, w warsztatach szkolnych. Wycinano je wykrojnikami z blachy mosiężnej i powlekano chromoniklem. Nakładano na nie orły wz. 27 (guzikowe). Całość mocowano do nakrycia głowy przy pomocy słupka z nakrętką. Półsłońca umieszczano po lewej stronie furażerki, na podkładach z sukna w kolorze granatowym. Oznaki kadeckie nie były przez kadetów noszone na co dzień, a jedynie podczas pełnienia służby oraz w niedziele i święta. Czasowe odebranie przywileju ich noszenia był jedną z form kary stosowanej w szkole. Po ukończeniu szkoły półsłońca umieszczano na lewej kieszeni, w charakterze odznaki pamiątkowej. Półsłońca i naramienniki nakładano po raz pierwszy w sposób uroczysty podczas pasowania junaków na kadetów, w dniu Święta Kadeta (29 listopada).
Odbywało się to zazwyczaj po upływie trzech miesięcy służby przygotowawczej. Ponieważ warunkiem dostąpienia tego zaszczytu były odpowiednie osiągnięcia w nauce, w przypadku niektórych junaków, powyższy okres mógł się niekiedy wydłużyć. Prymusi szkoły otrzymywali odznaki kadeckie za darmo, pozostali zakupywali je na koszt własny. Do czasu pasowania, na furażerkach junaków noszono, umieszczanego w sposób tradycyjny, orła ogólnowojskowego. Barwy granatowe i żółte naramienników nawiązywały do koloru ubiorów (przede wszystkim wyjściowego, jesienno-zimowego, sukiennego) przedwojennego Korpusu Kadetów. Miały one swe źródło w mundurach kadetów Królestwa Polskiego: granatowa barwa kurtki, żółte wyłogi (rabaty oraz na rękawach i połach). Analogiczny rodowód posiadało półsłońce kadeckie. Pierwotnie była to duża blacha umieszczana na kaszkiecie nad daszkiem. Godłem przedwojennego Korpusu Kadetów, od 1922 roku, było półsłońce z godłem państwowym. Na naramienniki nakładano wówczas numery trzech istniejących korpusów. W późniejszym okresie, w przypadku dwóch z nich, cyfry zastąpiono inicjałami. Wykonane z metalu inicjały JSK mocowano do naramienników przy pomocy przetykanych przez wykonane w nich nacięcia dwa koluszka zamykane antabką (na wzór odznak brytyjskich). W przypadku zagubienia przetyczki posługiwano się zazwyczaj agrafką. Naramienniki, o dość złożonej konstrukcji, były wykonywane z sukna i podszywane czarnym drelichem. Sposób i jakość ich wykonania bywają bardzo różne. Trafiają się wersje „luksusowe”, w przypadku których podszycie wykonane jest z atłasu. Ogląd kilku udostępnionych mi oryginałów ujawnia też różną wprawę wytwórców. Spinane przy pomocy zatrzasków naramienniki posiadają dziurki na guziki lub nie. Niektóre z nich są dopinane do już istniejącego guzika naramiennika, inne mają dodany dodatkowy guzik, doszyty obok. Niekiedy naramienniki są usztywniane w środku (wtedy brak dziurki na guzik). Pełniący określone funkcje kadeci nosili na prawym rękawie oznaki. Na granatowym prostokątnym polu obwiedzionym żółtą obwódką umieszczano: kadet szef kompanii - V kadet dowódca plutonu - trzy ukośne paski kadet dowódca drużyny - dwa ukośne paski Oporządzenie: początkowo skórzane wz. P39 (także z ładownicami na pasie), później parciane wz. P37 (także z ładownicami 4x2 łódki .303), bielone (m.in. przy mundurze wyjściowym i podczas wystąpień uroczystych).
Do poczytania:
Księga pamiątkowa Junackiej Szkoły Kadetów 1942-1948, Londyn 2000 Michał Giedroyć,
Na krawędzi krateru, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010 Tomasz Zawistowski,
Orły do czapek w 2. Korpusie Polskim, Warszawa 2016
Boleję, że nie pokazuję tradycyjnej sylwetki kadeta JSK. Koledzy, nawet ubrani w krótkie spodenki i obwiązani szmatami, niestety nie nadają się.
Czytaj więcej na Facebook o Stowarzyszeniu Polskie Siły Zbrojne / Per saperne di più
Jeśli chcesz odwiedzić stronę Facebook Stowarzyszenia Polskie Siły Zbrojne, kliknij na przycisk powyżej.
Czytaj więcej na stronie WWW Stowarzyszenia Polskie Siły Zbrojne / Per saperne di più
Jeśli chcesz odwiedzić stronę WWW Stowarzyszenia Polskie Siły Zbrojne, kliknij na przycisk powyżej.
Podstawa prawna: Artykuł ma zadania dydaktyczno-naukowe i ma na celu krzewienie wiedzy oraz analizę krytyczną, w dążeniu do wyjaśnienia wszystkich faktów. Autor zastrzega sobie stosowanie form dozwolonego użytku publicznego, jak np. prawo cytatu. Jednakże wszystkie osoby, które uznałyby się za pokrzywdzone, autor prosi o kontakt, w celu wyjaśnienia i ewentualnego usunięcia dzieł, które byłyby objęte prawami własności.