“Who does not respect and not value your past is not worthy of respect, present or future rights to.” Marshal Józef Piłsudski „Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku, teraźniejszości ani prawa do przyszłości.” Marszałek Józef Piłsudski
Mogiły żołnierzy WP pomordowanych strzałem w tył głowy, rozstrzelanych i zabitych w walce przez Armię Czerwoną - cmentarz w Spoćkiniach na Białorusi. Mogiła Polaków w Lerypolu.
Reklama
Mogiły żołnierzy WP pomordowanych strzałem w tył głowy, rozstrzelanych i zabitych w walce przez Armię Czerwoną - cmentarz w Spoćkiniach na Białorusi. Mogiła Polaków w Lerypolu.
Informacja ze strony Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP:
Gen. bryg.Józef Konstanty Olszyna-Wilczyński (ur. 27 listopada 1890 w Krakowie, zamordowany przez Rosjan 22 września 1939 pod Sopoćkiniami) [Wikipedia]„Zgodnie z poleceniem gen. Józefa Olszyny – Wilczyńskiego niektóre oddziały miały wycofać się w kierunku Sopoćkiń i Kalet, aby osłaniać wycofujące się po walce oddziały z Grodna w kierunku granicy litewskiej. W dniu 18 września ze ścisłym sztabem i małżonką generał wyjechał w kierunku granicy litewskiej, zatrzymując się w Teolinie (obok Sopoćkiń). W miejscowej szkole zorganizował stanowisko dowodzenia, zamierzając nadzorować wycofanie wojsk w kierunku granicy litewskiej. Rejonu „Sopoćkińskiego korytarza” ewakuacyjnego broniły oddziały zgrupowania ppłk. Michała Osmoli, które miały go utrzymać do wczesnych godzin porannych 22 września. W trakcie realizacji tej operacji 22 września 1939 r. około godz. 6.00 generał wraz z małżonką, adiutantem i kierowcą samochodu udał się w stronę Kalet, w kierunku granicy litewskiej. Po krótkim czasie nieopodal wsi Nowiki, nad Kanałem Augustowskim, został zatrzymany przez sowieckich czołgistów i na miejscu bestialsko zamordowany wraz z adiutantem kpt. Mieczysławem Strzemieskim.
Sprawcy zbrodni nie kryli się z tym faktem. W kilka dni po dokonaniu mordu zwołali w Grodnie wiec propagandowy, na którym pokazywano zakrwawioną czapkę generała.
Dowódca Okręgu Korpusu nr III Grodno generał brygady Józef Olszyna-Wilczyński był jednym z czołowych dowódców WP, kawaler Orderu Virtuti Militari V klasy, orderu Polonia Restituta III klasy, czterokrotnie Krzyża Walecznych, Krzyża Niepodległości, odznaczeń francuskich i łotewskich.
Zwłoki generała i jego adiutanta spoczęły na cmentarzu Teolińskim w Sopoćkiniach. Obok pochowano żołnierzy i oficerów WP poległych w walkach z sowietami w tym regionie. Z ustnych źródeł wynika, że w kwaterze spoczywa ponad 30 nieznanych żołnierzy WP.
Kwatera w obecnym stanie została urządzona w 1991 r. przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa z udziałem Oddziału Związku Polaków w Sopoćkiniach i księdza proboszcza parafii Teolin ówczesnego Witolda Łozowickiego.
Opiekę nad kwaterą sprawuje Oddział ZPB w Sopoćkiniach, miejscowa ludność polska oraz proboszcz parafii Teolińskiej.”
Na tutejszym cmentarzu znajduje się także mogiła czterech żołnierzy Polskiej Organizacji Wojskowej poległych w walkach z Litwinami w 1919 roku.
Mogiły mają napisy poległ, gdyż prawdziwa przyczyna smierci nie mogła być podana z powodu oporu Rosjan. Informacje o mogile ze strony Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP:
"Sopoćkinie. Kwatera oficerów i żołnierzy WP z 1939 r. Stan z 2009 r.
SOPOĆKINIE
Obwód: Grodzieński
Rejon: Grodzieński (28 km na północny zachód od Grodna)
Wydarzenie: II wojna światowa. Wrzesień 1939r.
W środku cmentarza obok głównej alei kwatera żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 r. Mogiła ziemna z siedmioma betonowymi krzyżami okolona murkiem ze sztucznego kamienia. W środku kwatery niewysoka kamienna podmurówka zwieńczona prostym betonowym krzyżem, na którym umieszczona tablica z napisem:
GEN.BRYG.
JÓZEF
OLSZYNA-
WILCZYŃSKI
27.XI.1890 – 22.IX.1939 R.
DOW. III D.O.K
GRODNO
U dołu na podmurówce umieszczona większa metalowa tablica pamiątkowa ze znakiem polskiego orła wojskowego i inskrypcją:
ŻOŁNIERZOM
WOJSKA POLSKIEGO
I KORPUSU OCHRONY
POGRANICZA
POLEGŁYM
ZA POLSKĘ
17-22 WRZEŚNIA 1939 R.
W TEJ ZIEMI POCHOWANYM
Po lewej stronie identyczny krzyż na mogile adiutanta generała. Na tablicy napis:
KPT. MIECZYSŁAW STRZEMESKI
POLEGŁ 22.IX.1939 R.
ADIUTANT GEN.BRYG.
J. OLSZYNY – WILCZYŃSKIEGO
Po obu stronach takie same krzyże na mogiłach żołnierskich
Po lewej:
1. NIEZNANI
ŻOŁNIERZE
WOJSKA POLSKIEGO
POLEGLI-22.IX – 1939 R PPOR.
2. WIKTOR
KLONOWSKI
POLEGŁ 22.IX – 1939 R.
3.PPOR.
STEFAN
CZECZKOWSKI
POLEGŁ-22.IX – 1939 R.
Po prawej:
1. KPR
STEFAN
GORDEJKO
POLEGŁ-22.IX – 1939 R.
2. NIEZNANI
ŻOŁNIERZE
WOJSKA POLSKIEGO
3. POLEGLI-22.IX – 1939 R.
Spoczywający tu kapral Stefan Gordejko pochodził z Kalet, zginął w bitwie pod Kodziowcami.
W lewym rogu kwatery postawiony identyczny krzyż na mogile zamordowanych policjantów polskich. Na umieszczonej tabliczce napis:
POLICJANTOM POLSKIM
ZAMORDOWANYM
22 WRZEŚNIA 1939 R.
S.P. BRONISŁAW SCHAB
S.P. MIECZYSŁAW ŁOPUSZEK
Krzyż został postawiony w 2003 r. i był ufundowany przez Ryszarda i Zofię Szmyd z Warszawy.
Nad kwaterą umieszczone są flagi polskie."
Po lewej stronie kwatery wojskowej znajduje się mogiła zamordowanych dwóch polskich funkcjonariuszy Policji Państwowej. Na krzyżu jest tabliczka z napisem: "POLICJANTOM POLSKIM ZAMORDOWANYM 22 WRZEŚNIA 1939 R. S.P. BRONISŁAW SCHAB S.P. MIECZYSŁAW ŁOPUSZEK
"MIEJSCE W KTÓRYM 22.09.1939 R. / KOMANDIR ARMII CZERWONEJ ZAMORDOWAŁ STRZAŁAMI W TYŁ GŁOWY / GENERAŁA BRYGADY JÓZEFA OLSZYNĘ - WILCZYŃSKIEGO ORAZ KAPITANA MIECZYSŁAWA STRZEMESKIEGO. W OKOLICZNYCH POLACH ROZSTRZELIWANO OFICERÓW I PODOFICERÓW WP."
Świadkiem wstrząsającego zdarzenia była żona generała, oraz kilkanaście towarzyszących im osób.
Zdjęciami kolejnej mogiły rozstrzelanych nie dysponujemy. Znajdują się jednak na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP (TUTAJ). Opis ze strony:
"Sopoćkinie. Zbiorowa mogiła żołnierzy WP. Stan z 2010 r.
SOPOĆKINIE
Obwód: Grodzieński
Rejon: Grodzieński (28 km na północny zachod od Grodna)
WYDARZENIE: II wojna światowa. Wrzesień 1939r.
Przy kościele p.w. Św. Józefata Kuncewicza po lewej stronie bramy wejściowej, przy murze usytuowana jest zbiorowa mogiła ekshumowanych w 1994 r. 23 nieznanych żołnierzy Wojska Polskiego. Upamiętnienie na mogile wykonane z lastryko. Na podmurowaniu osadzony krzyż z wydłużonym ramieniem, pod którym pionowo umieszczona tablica z wizerunkiem orła i inskrypcją:
TYM KTÓRZY ZGINĘLI
Z PAMIĘCIĄ DLA ŻYWYCH
23 NIEZNANYM POLSKIM ŻOŁNIERZOM
POLEGŁYM 22 IX 1939 R. W SOPOĆKINIACH
W HOŁDZIE PAMIĘCI – RODACY
Z relacji ks. Witolda Łozowickiego, opartych na świadectwach miejscowej ludności pamiętającej tamte wydarzenia, żołnierze polscy zostali rozstrzelani przez czerwonoarmistów przy murze koło kościoła. Pochowani zostali przez miejscową ludność nieopodal kościoła. Szczątki żołnierzy WP ekshumowano z placu budowy nowej plebanii w 1994 r. Ekshumację przeprowadzono staraniem ówczesnego proboszcza parafii ks. Witolda Łozowickiego. Miejsce spoczynku żołnierzy zostało upamiętnione także staraniami księdza.
Obok zbiorowej mogiły żołnierzy WP po prawej stronie znajduje się symboliczne upamiętnienie ze sztucznego kamienia w kształcie osadzonego na postumencie krzyża z krucyfiksem i różańcem. Na umieszczonej na postumencie tablicy napis:
POMORDOWANYM
MIESZKAŃCOM
PARAFII
TEOLIN
W LATACH
1939 – 1945
W HOŁDZIE
PAMIĘCI
RODACY
Obok tablicy na tym postumencie umieszczony wypukły krzyż z dwoma świecznikami. Upamiętnienie powstało na początku lat 90-tych dzięki staraniom ks. Witolda Łozowickiego, proboszcza parafii.
Miejsca pamięci są otoczone opieką duchowieństwa i miejscowej ludności polskiej."
Lerypol - mogiła polskich osadników zamordowanych 22.09.1939 r. przez skomunizowanych Białorusinów z sąsiednich wsi. Fot. Mariusz Proskień (Zabytki kultury polskiej na Białorusi, Litwie i Łotwie). Stan na dzień 21.05.2011 r.
Linki zewnętrzne:
Zabytki kultury polskiej na Białorusi, Litwie i Łotwie
Podstawa prawna:Artykuł ma zadania dydaktyczno-naukowe i ma na celu krzewienie wiedzy oraz analizę krytyczną, w dążeniu do wyjaśnienia wszystkich faktów. Autor zastrzega sobie stosowanie form dozwolonego użytku publicznego, jak np. prawo cytatu. Jednakże wszystkie osoby, które uznałyby się za pokrzywdzone, autor prosi o kontakt, w celu wyjaśnienia i ewentualnego usunięcia dzieł, które byłyby objęte prawami własności.
Zdjęcia przedstawiają stan mogił z 5 września 2009 r. Fot. Mariusz Proskień (Zabytki kultury polskiej na Białorusi, Litwie i Łotwie).![Gen. bryg.Józef Konstanty Olszyna-Wilczyński (ur. 27 listopada 1890 w Krakowie, zamordowany przez Rosjan 22 września 1939 pod Sopoćkiniami) [Wikipedia]](https://army1914-1945.org.pl/images/multithumb_thumbs/b_300_0_16777215_00_images_Martyrologia_spock_24.jpg)
