Jednak sukces tej haubicy górskiej nie wziął się z niczego. Jak zwykle bywa w technice był to kolejny etap udoskonalenia i rozwoju. Dla wspomnianych wcześniejszych haubic górskich M.99 zakłady Škoda produkowały głownie lawety a samo działo miało lufę wykonaną z brązu. Szybki postęp techniki i technologii pozwolił jednak szybko sięgnąć po nowe rozwiązania. Škoda opracowała haubicę, która po krótkich testach została zaakceptowana przez armię austro-węgierską i przyjęta na uzbrojenie jako 10 cm Gebirgshaubitze M.8 (czeski vz.08) i zamówiono partię 38 dział. Działo to nadal posiadało lufę wykonaną z kutego brązu, co jeszcze będzie stosowane nawet podczas I WW, gdyż Austro-Węgry miały trudności w produkcji dostatecznych ilości wysokogatunkowych stali. Haubica M.8 uznawana była za ciężką i wykazała się dobrą celnością. Jej faktyczny kaliber to 104 mm i wykorzystywała tę samą amunicję co starsze działo M.99 a ta jak się okazało nie miała dostatecznej skuteczności przeciwko nowoczesnym konstrukcjom schronów bojowych. Do haubicy M.8 można było dodatkowo stosować specjalną podstawę saneczkową, dzięki której możliwe było zwiększyć kąt ostrzału pionowego z + 43 do + 70 stopni. Była ona transportowana jako osobny ładunek na zakładanych na czas transportu kołach. Działo miało już cechy na owe czasy nowoczesnej konstrukcji górskiej, jak sprężynowy powrotnik i hydrauliczny opornik w kołysce, dzieloną na dwie części tarczę pancerną, donośność szrapnelem do 5.400 m a granatami do 6.000 m, kąty podniesienia lufy od -8 do +43 stopni i ostrzał poziomy 3 stopnie. W położeniu bojowym działo ważyło 1.230 kg a w górach było rozmontowywane i lufę, tarcze pancerne i kołyskę oraz łoże górne przewożono na specjalnych wózkach, zaś łoże dolne holowano na własnych kołach. Każda z trzech jednostek ciągnięta była przez dwa konie zaprzężonymi jeden za drugim.

 

Wojska austriackie były zadowolone z nowego działa i szybko zaakceptowano kolejną modyfikację, haubicę 10 cm Gebirgshaubitze M.10 (czeskie vz.10), której zamówiono 78 sztuk. Działa M.10 niewiele różniły się od poprzednika, ale nie dostarczano z nimi dodatkowych podstaw saneczkowych a do zestawów transportowych dodano koła w celu lepszej kontrolo podczas transportu w górach. Z kolei działo zyskało uznanie międzynarodowe i kilka dział kupiła Turcja. Działa M.8 i M.10 stały się punktem wyjścia do opracowania kolejnych nowoczesnych dział w tym haubicy polowej M.14 a na jej podstawie haubicy górskiej M.16.

 

Po wybuchu Wielkiej Wojny oba typy haubic Škody od początku uczestniczyły w walkach. Używano ich głównie w Serbii. W pierwszym roku wojny haubice górskie M.8 i M.10 zyskały duże uznanie własnych artylerzystów i respekt u przeciwników. Jednak w drugim roku wojny coraz częściej domagano się zwiększenia donośności, powiększenia kątów ostrzału w pionie i poziomie, oraz skuteczniejszej amunicji. Na początku do transportu górskiego przystosowano nowe haubice M.14. do przewożenia w czterech częściach z użyciem wózków górskich z których każdą ciągnęły 2 konie. W warunkach górskich było to jednak prowizoryczne rozwiązanie. W wersji górskiej działo wyposażono w mniejsze koła, ale łoże dolne poruszało się na własnych kołach, więc było za szerokie na górskie dróżki. Dla dział górskich zakładano konieczność poruszania się po drogach o szerokości do 125 cm i ładunków długości do 250 cm. Duża, nie rozbierana tarcza pancerna, była zbyt ciężka do operowania nią w górach przy składaniu i rozkładaniu działa. Ponadto była wysokim obiektem podczas transportu, gdyż na wózku górskim stawiano ją wzdłuż osi podłużnej ale w pozycji pionowej. W efekcie, gdy haubicę wywieziono wysoko w góry to zazwyczaj na mocno ograniczonej powierzchni gdzie je montowano trudno było zmontować działo w położenie bojowe bo nie posługiwano się tam żadnymi dźwigami czy urządzeniami pomocniczymi a jedynie siłą mięśni ludzkich. Oczywiście nie był możliwy transport dział tego kalibru w jukach jak np. dział górskich 7,5 cm Gebirgskanone M. 15, gdyż zwierzę juczne można było obciążyć ładunkiem ok 150 kg. Pozostawało holowanie dział w ładunkach przez konie, ale jeden silny koń w górach był w stanie uciągnąć 400 kg ładunku i dlatego w wypadku haubic 100 mm stosowano do holowania ładunków po dwa konie, ale zaprzężone w tandem, by sprostać wymaganiu poruszania się po wąskich dróżkach.

 

Wszystko to sprawiło, że wykorzystując wszystko co było najlepsze w haubicy polowej M.14 opracowano prawdopodobnie najlepsze działo górskie obu wojen w postaci haubicy M.16 później zwanej w czeskiej armii vz.16 a po wojnie jej ulepszonej odmiany vz.16/19. Bez zmian zaadoptowano lufę z zamkiem z haubicy M.14. Nadal można było stosować lufy z kutego brązu, ale w wypadku dział górskich od początku 1916 r. stosowano już wyłącznie lufy stalowe. Kołyska została przedłużona, zmienione górne łoże a całość została wzmocniona, gdyż zdecydowanie powiększono kąt podniesienia lufy do aż + 70 °, co było bardzo przydatne w warunkach górskich. Zastosowano nową amunicję vz.15 stosowaną też w haubicach vz.14, co pozwoliło z ówczesną amunicją osiągać zasięg 8.000 m. Istotne zmiany przeszło też łoże dolne z których najistotniejszą było zmniejszenie szerokości do zaledwie 95 cm i zastosowanie kół o średnicy 90 cm co umożliwiło transportowanie po górskich ścieżkach na własnych kołach. W górach działo transportowano w trzech ładunkach. Jeden z nich tworzyło dolne łoże bez demontowania łoża górnego, lufę z kołyską i tarcze pancerne przewożono na nowo zaprojektowanych transportowych wózkach górskich vz.16. Do holowania stosowano dwa konie, ale zaprzężone jeden za drugim. Amunicja była przewożona na jednokonnych wózkach górskich. Do prowadzenia ognia z działa wystarczała 6 osobowa obsługa, jednak do transportu w górach, składania i rozkładania, oraz dostarczania amunicji potrzebnych było aż 31 żołnierzy w działonie. 

 

 

Haubica górska 100 mm wz.16 w Wojsku Polskim / Per saperne di più

Haubica vz.16/19.

 

 

 

 

Haubice w rękach włoskich.

Amunicje do działa transportowano w dwukołowych wózkach model 15, w każdej po 3 skrzynki po 3 naboje. Pusty wózek ważył  152 kg, miał rozstaw kół 950 mm i średnicę koła 900 mm. 

 

Po wojnie haubice te ponownie powróciły do armii włoskiej pod oznaczeniem 100/17 Mod. 16 mont. Zostały tylko wyremontowane w arsenale w Neapolu, zastosowano na nich koła z ogumieniem pneumatycznym i dokonano szeregu poprawek. W latach pięćdziesiątych przeszły kolejne modernizacje i oznaczono je 100/17 Mod. 16/50 da montagna. Zostały przystosowane w pełni do trakcji mechanicznej i wyposażone w podstawianą pod koła okrągłą platformę pozwalającą na szybkie zmiany kierunku ognia w zakresie 360 stopni. W latach sześćdziesiątych działa te przeszły do rezerwy, gdyż wojska górskie wyposażono w legendarne działo OTO Melara 105 mm M56.