“Who does not respect and not value your past is not worthy of respect, present or future rights to.” Marshal Józef Piłsudski „Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku, teraźniejszości ani prawa do przyszłości.” Marszałek Józef Piłsudski
Ciąg dalszy historii tajnego polsko – włosko – jugosłowiańskiego oddziału Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. La fraternità non ha confini – Braterstwo nie zna granic.
Krzysztof Piotrowski
Włoscy żołnierze na Monte Cassino znoszący poległych z 5. Kresowej Dyw. Piechoty. (zbiory K. Piotrowski)
Szlak bojowy 111. Kompanii Ochrony Mostów, określanej mianem 2. Kompanii „Commando”, zasługuje na szersze przedstawienie ze względu na zasługi żołnierzy polsko-włoskiej jednostki oddane w ramach Pułku Ułanów Karpackich podczas walk pościgowych na odcinku adriatyckim.
“Ojczyzna nasza nie zapomni ofiary złożonej przez waszego syna i uhonoruje go tak jak honoruje każdego żołnierza polskiego, który poświęcił własne życie dla wielkiej Polski”.
„La nostra Patria non dimenticherà il sacrificio di vostro figlio e la onorerà come onora ogni soldato polacco che in egual modo ha immolato la vita per la grande Polonia”.
Tymi ponadczasowymi słowami skierowanymi do rodziny poległego Michele Arcangelo De Palo wypowiedziało się ówcześnie dowództwo 2. Korpusu gen. Władysława Andersa, jednak pamięć o Włochach służących w Wojsku Polskim przez dziesięciolecia nie jest pielęgnowana. To nie wszystko, władze Rzeczypospolitej nie wyrażają żywego zainteresowania oddania honorów dla Włochów walczących w mundurze żołnierza polskiego i pod polskimi insygniami.
Zaświadczenie o służbie Emilio Pizzola w 2. Korpusie Polskim. (zbiory Raffaele Pizzola)
Pomimo wielokrotnie ponawianych apeli w sprawie uhonorowania Włochów służących w 2. Korpusie Polskim, a skierowanych do ambasador Anny Marii Anders oraz szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, p. Jana Józefa Kasprzyka, nie wyrazili oni nawet chęci udzielenia odpowiedzi w tej sprawie. Najwyraźniej minister Kasprzyk i ambasador Anders nie widzą potrzeby upamiętnienia i uhonorowania zapomnianych przez dziesięciolecia włoskich żołnierzy służących w Wojsku Polskim.
Niestety, świadczyć to może o ignoranckiej postawie przedstawicieli władz polskich, a w szczególności tych, których obowiązkiem jest honorowanie pamięci Żołnierza Polskiego oraz budowanie przyjaznych relacji z bratnim narodem włoskim.
Dotychczas, jedynie Włosi dali przykłady pamięci o żołnierzach 111. Kompanii Ochrony Mostów fundując tablice pamiątkowe poświęcone poległym Włochom i Polakom w Roccasicura oraz w Oratino, honorującą Attilio Brunetti, odznaczonego Medaglia d’Oro al Valor Militare i Krzyżem Walecznych.
Naczelny Wódz gen. Kazimierz Sosnkowski i d-ca 2. Korpusu Polskiego gen. Władysław Anders podczas walk nad Adriatykiem. (IPMS)Zbigniew Z. Piątkiewicz przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie w latach 80. Zwracają uwagę odznaczenia-Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari, dwukrotnie nadany Krzyż Walecznych, Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino oraz noszenie zielonego beretu i oznak commando. (zbiory Jerzy Piątkiewicz)Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino i Krzyż Czynu Zbrojnego PSZZ za Monte Cassino i Ankonę (zbiory K. Piotrowski). Generał Władysław Anders odznaczył Krzyżami Virtuti Militari i Monte Cassino następcę włoskiego tronu ks. Umberto [ostatni król Włoch Umberto II di Savoia], który przekazał Krzyże na grób nieznanego żołnierza na Monte Cassino [przyp. autora].
Nadmienić należy, że wiele niewyjaśnionych i istotnych zagadnień dotyczących polsko-włosko-jugosławiańskiego oddziału 2. Korpusu Polskiego wymaga podjęcia szczegółowych badań ze względu na historycznie wyjątkowe znaczenie istnienia tej jednostki.
Powinno być wyjaśnione z jakiego powodu pominięto włoskich żołnierzy służących w 111. Kompanii Ochrony Mostów podczas odznaczania Krzyżami Pamiątkowymi Monte Cassino, jak i w latach 90. Krzyżami Czynu Zbrojnego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie za bitwy o Monte Cassino i Ankonę.
Polski Cmentarz Wojenny w Loreto. (zbiory K. Piotrowski)Spis poległych, lp. Polacy, Włosi, Jugosłowianie (oprac. K. Piotrowski) Carmine (Mino) Pecorelli, najmłodszy żołnierz 111. KOM w mundurze 2. Korpusu Polskiego. Widoczny fragment POLAND-a na prawym przedramieniu. W prawej kieszeni koszuli widoczny zarys PAY BOOK’a. Fotografia wykonana w 1944 r. (zbiory Rosita Pecorelli). Pecorelli urodził się w 1928 r. w Sessano del Molise pod Isernia. W 1944 r. odznaczony został przez gen. Andersa Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami [przyp. autora].
Bezwzględnie należy również wyjaśnić, gdzie zostali pochowani wszyscy Włosi polegli w służbie 2. Korpusu Polskiego.
Według relacji Z. Piątkiewicza przedstawionych w „Dzienniku Polskim i Dzienniku Żołnierza” w 1987 i 1988 r.niektórzy [czyt. Włosi, przyp. autora] polegli ze 111. KOM pochowani zostali w Loreto jako nieznani żołnierze. Jak podaje Z. Piątkiewicz jest to poważne niedopatrzenie i błąd dowództwa polskiego.
Jeśli zostaną potwierdzone słowa ppor. Zbigniewa Zygmunta Piątkiewicza, żołnierza 111. Kompanii Ochrony Mostów, to zmieni się zasadniczo dotychczasowa wiedza w temacie pochówków na polskich cmentarzach wojennych we Włoszech.
Polsko-włoska kompania por. Feliksa Kępy pozostawała przez cały czas swego istnienia tajnym oddziałem 2. Korpusu Polskiego, o którego istnieniu nie miało wiedzy dowództwo niemieckie. Nie mogło mieć to jednak najmniejszego znaczenia przy wykonywaniu inskrypcji na krzyżach poległych po zakończeniu wojny.
Oznaki 2. Korpusu Polskiego noszone przez włoskich żołnierzy w 111-tej Kompanii (zbiory K. Piotrowski). Zachował się jako pamiątka ze służby w WP pas C. Pecorelli, na którym umieścił on oznakę 8. Armii, indywidualnie wykonane napisy – CASSINO ANCONA II Komp. COMMANDOS S.ANDREA PESARO, oznakę 3. Dywizji Strzelców Karpackich.
Włosi w polskim mundurze
Żołnierze włoscy ze 111. KOM według relacji Z. Piątkiewicza nie nosili znaków tożsamości, by nie zostać rozpoznanymi na wypadek trafienia do niewoli. Nic jednak nie wskazuje na to, by pierwotne mogiły poległych Włochów z kompanii por. Kępy miały być wykonane bez oznaczeń przed przeniesieniem szczątków na cmentarz w Loreto. Ważnym pozostaje również wyjaśnienie, gdzie został pochowany Radoslav Gregoric, jedyny poległy ze 111. KOM żołnierz narodowości jugosławiańskiej. Istotnym do wyjaśnienia, jeśli chodzi o Jugosłowian w 111-tej Kompanii jest także ustalenie kiedy dokładnie została zakończona ich służba wojskowa w 2. Korpusie Polskim.
Krzysztof Piotrowski – ur. w 1974 r. w Oławie (woj. dolnośląskie), absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego (2001 r.); członek-założyciel Stowarzyszenia Historyków Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie oraz członek Stowarzyszenia 1. Samodzielnej Kompanii Commando.
Znawca tematu bitwy o Monte Cassino. Od 1996 roku prowadzi wszechstronne badania terenowe polskiego odcinka natarcia. Autor licznych artykułów poświęconych 2. Korpusowi Polskiemu i miejscom pamięci narodowej we Włoszech. Promotor braterstwa miast Casamassima i Jelcza-Laskowic.Promotor wzniesienia Pomnika 3. Dywizji Strzelców Karpackich i 2. Brygady Pancernej w San Vittore del Lazio (Włochy). Współautor upamiętnienia 1. SKC w Pescopennataro.
Odznaczenia i uhonorowania:
1. Medal Okolicznościowy 35-lecia 62. Kompanii Specjalnej Commando nr 147 (2002 r.)
2. Odznaka Pamiątkowa 62. Kompanii Specjalnej Commando nr 109 (2007 r.)
3. Medal Pro Memoria (2009 r.)
4. Pamiątkowy Krzyż 3. Dywizji Strzelców Karpackich (2014 r.)
5. Odznaka 45-lecia 62. Kompanii Specjalnej Commando nr 87 (2014 r.)
6. Medal i Odznaka Honorowa Kustosza Tradycji, Chwały i Sławy Oręża Polskiego nr 98 (2014 r.)
7. Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (2014 r.)
8. Medal Pro Patria (2015 r.)
9. Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2015 r.)
Ciąg dalszy historii tajnego polsko – włosko – jugosłowiańskiego oddziału Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. La fraternità non ha confini – Braterstwo nie zna granic. 
![Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino i Krzyż Czynu Zbrojnego PSZZ za Monte Cassino i Ankonę (zbiory K. Piotrowski). Generał Władysław Anders odznaczył Krzyżami Virtuti Militari i Monte Cassino następcę włoskiego tronu ks. Umberto [ostatni król Włoch Umberto II di Savoia], który przekazał Krzyże na grób nieznanego żołnierza na Monte Cassino [przyp. autora].](/images/1/111/111_2/111_10.jpg)
![Carmine (Mino) Pecorelli, najmłodszy żołnierz 111. KOM w mundurze 2. Korpusu Polskiego. Widoczny fragment POLAND-a na prawym przedramieniu. W prawej kieszeni koszuli widoczny zarys PAY BOOK’a. Fotografia wykonana w 1944 r. (zbiory Rosita Pecorelli). Pecorelli urodził się w 1928 r. w Sessano del Molise pod Isernia. W 1944 r. odznaczony został przez gen. Andersa Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami [przyp. autora].](/images/1/111/111_2/111_15.jpg)