Wielki wpływ na określenie nowych potrzeb armii włoskiej miał udział Włoch w wojnie domowej w Hiszpanii i przyjęcie 28 października 1938 nowej doktryny wojennej dla Regio Esercito, nazwanej „La Guerra di Rapido Corso” (dosłownie wojna szybkiego postępu, czyli odpowiednik wojny błyskawicznej). Przeciwnika miano teraz zaskakiwać szybkimi ruchami wojsk a ewentualne przeszkody omijać. Do takiej wojny terenowa lekka ciężarówka górska jaką była Autocarretta OM (omówiona w innym artykule), była słabo przystosowana. Nienajlepsze oceny podczas szybkiej jazdy po drogach zbierała jej najnowsza odmiana Modello 36, z powodu trudności w panowaniu nad pojazdem wynikających ze zbyt miękkiego zawieszenia. Gdy dodamy do tego, że Autocarretta OM była stosunkowo droga w produkcji to wyjaśni się dlaczego postanowiono zastąpić ją innym nowym pojazdem.

 

 

 

Podstawowe założenie projektowe było takie samo jak w wypadku pojazdu górskiego OM – nowy pojazd armii włoskiej miał zastąpić wozy ciągnięte przez konie. Miał być jednak szybszy i łatwy do kierowania w każdych warunkach. Prostota miała zagwarantować łatwość produkcji, eksploatacji i pozwolić na obsługę przez słabo kwalifikowany personel. W odróżnieniu do Autocarretta OM nowy pojazd klasy autocarretta oznaczony początkowo Carro Leggero per Fanteria, czyli lekka ciężarówka dla piechoty a w skrócie CLF. Omawiany pojazd oznaczono ostatecznie SPA CL 39, ale nazywany był też Fiat-SPA CL 39 lub Autocarretta SPA a nawet krótko L 39 i często określano go jako carro leggero, czyli lekką ciężarówką a nie autocarretta. Marka Fiat przy nazewnictwie pojawia się ponieważ grupa Fiat przejęła markę SPA w 1926 r. Fiat kontynuował później produkcję niektórych samochodów pod uznaną w Europie marką SPA.

 

 

 

CL 39 cechowała prostota i łatwość obsługi. Zrezygnowano w nim z napędu na koła przedniej osi oraz z układu kierowania kół osi tylnej. Nie miał też multiplikatora, ale skrzynia biegów miała 5 przełożeń do jazdy do przodu i bieg wsteczny, co jak na owe czasy było znaczną liczbą przełożeń i dawało zadawalające możliwości dobierania przełożeń do warunków jazdy. Skrzynia biegów i silnik były jedynymi skomplikowanymi elementami pojazdu. Napęd stanowił 4-cylindrowy silnik rzedowy chłodzony płynem SPA CLF o pojemności skokowej 1.628 cm3, dający moc 25 KM przy 2400 obr/min. Reszta była już maksymalnie prosta. Rozstaw osi wynosił 2,3 m a rozstaw kół 1,32 m; ładowność na skrzyni ładunkowej 1.000 kg a uciąg na haku holowniczym 1.200 kg. Niewielkie wymiary pojazdu a szczególnie jego szerokość i rozstaw kół dostosowane były do wymogów wąskich górskich dróg z koleinami wyrytymi przez cywilne wozy ciągnięte przez zwierzęta. Hydrauliczne hamulce bębnowe na wszystkie cztery koła. Hamulec ręczny działał na wał napędowy. Do samochodu można było wykorzystywać zarówno koła z ogumieniem pneumatycznym "Artiglio" (700-18”), jak i semipneumatyczne "Celerflex" 140x620. Te ostatnie wyglądały jak opony typu masyw, ale w środku miały bardziej skomplikowaną strukturę z przestrzeniami zawierającymi powietrze, przez co dawały lepszą amoryzację. Opony tego rodzaju preferowano do uzycia w górach. Pojazd miał też pewną mało istotną z punktu widzenia wojskowego zaletę a chodzi o mniej rustykalny wygląd niż pojazdy OM, co optycznie poprawiało jego odbiór a przez to stosunek do niego żołnierzy i był odbierany jako pojazd nowoczesny.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rozwój modelu SPA CL 39 rozpoczął się w 1938 r. Wykonano dwa prototypy różniące się silnikami a głównie sposobem ich chłodzenia: w jednym silnik był chłodzony powietrzem a w drugim wodą. Obydwa przeszły testy w Centrum Badawcze Motoryzacji (Centro Studi della Motorizzazione co można też przetłumaczyć jako Centrum Badań Pojazdów Samochodowych), po których wybrano do realizacji wariant z silnikiem chłodzonym wodą i zatwierdzono go 13 listopada 1938 r. Nową lekką ciężarówkę produkowano na potrzeby włoskich wojsk lądowych (Regio Esercito) jak i lotnictwa (Regia Aeronautica). Dostawy rozpoczęły się w 1939 r. i w tym samym roku wzięły one udział w manewrach wojskowych. Do kwietnia 1941 r. już 1.170 autocarrette SPA znalazło się na Bałkanach i brało udział w wojnie z Jugosławią i Grecją.

 

Ogółem dla armii i lotnictwa Włoch wyprodukowano 5.642 ciężarówki tego typu. Po zawieszeniu broni pod okupacją niemiecką wyprodukowano jeszcze 198 sztuk dla Wermachtu. Ogólna produkcja zakończyła się liczbą 5.840 egzemplarzy. Podczas wojny używane były wszędzie gdziekolwiek dotarła armia włoska, tak w Rosji, jak i w Afryce. Po zawieszeniu broni część z nich przejęła armia niemiecka i jak wspomniano prawie dwieście sztuk wyprodukowano na potrzeby okupanta.

 

 

 

 

 

Pojazd służył zarówno jako ciężarówka do przewozu ludzi i zaopatrzenia, jak i ciągnik artyleryjski dla lżejszych typów uzbrojenia. Poczynając od najmniejszych kalibrów, autocarretta SPA służyła do holowania: armaty przeciwlotniczej 20/65 Modello 1935, armaty przeciwlotniczej 20/77 Modello 1941, działa 47/32 Modello 1935, haubicy 75/18 Modello 1934/35. Od 1940 r. po 6 autocarretta SPA przydzielano do dywizjonu haubic 75/18 Modello 1934, po 8 przydzielano do kompanii moździerzy 81 mm Modello 1935, oraz po 4 do samodzielnych kompanii przeciwpancernych. 

 

Jeszcze w 1940 r. włoskie dywizje piechoty otrzymały po 45 takich samochodów. Do 1943 r. liczba CL 39 wzrosła do 145 sztuk. Każdy pułk piechoty miał posiadać 53 autocarrette SPA a w dywizyjnym batalionie moździerzy miało ich być 39 sztuk. 

 

 

 

 

 

 

Przez cały okres produkcji konstrukcja pojazdu nie uległa większym zmianom. Jedynak dla potrzeb wojny w Afryce powstała specjalna odmiana kolonialna w której w zasadzie zmieniono tylko konstrukcję skrzyni ładunkowej i dodano specjalny filtr.

 

Wersja określana jako „coloniale” otrzymała dodatkowy filtr przeciwpyłowy powietrz umieszczony dość oryginalnie, bo pionowo między oparciami siedzeń w szoferce, dzięki czemu czerpnia powietrza znajdowała się w stosunkowo najmniej zapylonym miejscu. Ta wersja pojazdu została przyjęta na wyposażenie 14 lutego 1941 r. W wyglądzie zewnętrznym można ją rozpoznać po niżej położonych burtach skrzyni ładunkowej, co wynikało z obniżenia poziomy podłogi skrzyni ładunkowej. W wyniku tego, dostępne z boków skrzynki na bagaż i wyposażenie, znajdujące się poniżej podłogi skrzyni ładunkowej znalazły się niżej, czyli dużo bliżej ziemi. Spowodowało to skrócenie tylnych skrzynek by ominąć nadkola tylnych kół, ale skrzynki były nieco wyższe. Ponieważ skrzynki znajdowały się bliżej gruntu to wydaje się, że zmniejszeniu uległ prześwit pojazdu. Była to tylko częściowo prawda, bo co prawda obniżone skrzynki zwiększały ryzyko zawieszenia się pojazdu dnem na przeszkodzie, ale ich dno nie znajdowało się niżej niż biegnący pod samochodem wał napędowy i rura wydechowa z tłumikiem w samochodach wcześniejszej wersji. Niewątpliwie zmiany te były wynikiem równinnego pola bitwy w Afryce Północnej. Obniżenie podłogi skrzyni ładunkowej spowodowało, że nadkola nad tylnymi kołami częściowo znalazły się we wnętrzu skrzyni ładunkowej co zmniejszało nieco powierzchnię jej podłogi, ale oznaczało, że ładunek znajdował się niżej co obniżyło środek ciężkości załadowanego pojazdu. Samochody tej wersji miały tuż za kabiną załogi wydzieloną przestrzeń gdzie znajdowało się umieszczone w poprzek do osi podłużnej pojazdu koło zapasowe.

 

 

 

Pojazd okazał się wielkim sukcesem. Łączył w sobie wytrzymałość, prostotę budowy i eksploatacji oraz doskonałe własności techniczne i trakcyjne. Niektóre z pojazdów autocarretta SPA były w służbie włoskiej armii jeszcze w latach pięćdziesiątych. Obecnie istnieją już tylko nieliczne egzemplarze. 

 

 

 

 

Tabela samochód Autocarretta SPA CL 39

Państwo: Włochy Typ: SPA CL 39 Długość: 3,89 m Szerokość: 1,52 m Wysokość z plandeką: 2,30 m Masa własna: 1630 kg Ładowność: 1000 kg Uciąg na haku: 1200 kg Napęd: SPA CLF O mocy: 25 KM Prędkość maksymalna: 38 km/h Zasięg: 440 km

Uwagi: na niektórych pojazdach ustawiano 1 ckm na podstawie plot.

 

Bibliografia:

 

Podstawa prawna: Artykuł ma zadania dydaktyczno-naukowe i ma na celu krzewienie wiedzy oraz analizę krytyczną, w dążeniu do wyjaśnienia wszystkich faktów. Autor zastrzega sobie stosowanie form dozwolonego użytku publicznego, jak np. prawo cytatu. Jednakże wszystkie osoby, które uznałyby się za pokrzywdzone, autor prosi o kontakt, w celu wyjaśnienia i ewentualnego usunięcia dzieł, które byłyby objęte prawami własności.