Poczynając od 1940 roku Armia Brytyjska i British Medical Research Council prowadziły prace nad mogącym zapewnić ochronę najistotniejszych części ciała pancerzem przeznaczonym dla indywidualnego żołnierza. Ich podstawą były doświadczeniach zebrane na polach I Wojny Światowej.
Zaprojektowany pancerz składał się z trzech profilowanych, wykonanych z jednomilimetrowej grubości stali manganowej (stosowanej do produkcji hełmów) obszytych brezentem płyt, łączonych przy pomocy regulowanych pasków z klamerkami. Waga pancerza wynosiła 1,59 kg (bez pokrycia i pasków: 1,25 kg).
Autor: Jurek Szcześniak
Zdjęcia udostępniło: stowarzyszenie SRH PSZnZ
Poszczególne płyty miały chronić pierś (serce, płuca, naczynia krwionośne), nerki, płuca, wątrobę, kręgosłup oraz podbrzusze żołnierza. Wymienione części ciała wybrano nieprzypadkowo. Dla porównania jeden z niemieckich chirurgów, w oparciu o pierwszo wojenne doświadczenia, określił śmiertelność żołnierzy w zależności od części ciała w sposób następujący:
1) głowa 60-65%;
2) klatka piersiowa 40%;
3) brzuch 92%;
4) kończyny górne 12%;
5) kończyny dolne 23%.
Podczas testów wykazano odporność pancerza na 9 mm pocisk rewolwerowy wystrzelony z odległości 4,5 m; 7,94 mm pocisk karabinowy wystrzelony z odległości 640 m; pojedynczy strzał z pistoletu maszynowego Thompson (kaliber 11,43 mm) z odległości 92 m.
Początkowo pancerze miał być noszone pod umundurowaniem (BD). Ze względu na otarcia szybko z tej koncepcji zrezygnowano zalecając zakładanie ich na BD, pod oporządzenie.
Pierwsze pancerze wyprodukowano w lutym 1941 roku. 5 tys. egzemplarzy skierowano do testów dopiero rok później. Planowana pierwotnie wielkość produkcji została szybko zredukowana z 500 tys. do 200 tys. sztuk. Na decyzję wpłynęły:
1) Zmiana oceny ich przydatności.
Po dalszych testach stwierdzono, że pancerz, choć dobrze spełnia swoją rolę, powoduje uszkodzenia skóry (otarcia) oraz wzmaga pocenie się, co obniżało ogólną zdolność ruchową i wytrzymałość żołnierzy.
2) Znaczne zapotrzebowanie na hełmy.
Zważywszy na fakt, że ich użycie obniżało liczbę uszkodzeń czaszki prawie o 50% (w jeszcze większym procencie liczbę ciężkich uszkodzeń mózgu), od zawsze traktowano je priorytetowo.
Ostatecznie z około 80 tys. wydanych wojsku pancerzy większość trafiła do Royal Air Force, a jedynie kilkanaście tysięcy do 21. Grupy Armii skąd przekazano je potem do Dywizji Powietrznodesantowych, lotnictwa, jednostek kanadyjskich i polskiej (1. SBS).
Największe liczbowo użycie bojowe pancerza przypadło na dwie najsłynniejsze operacje powietrznodesantowe II Wojny Światowej - Market Garden / Varsity.
Ze względu na wagę pancerze były często porzucane przez żołnierzy. Nie było to rozsądne. Poza bezpośrednimi strzałami z mniejszej czy większej odległości zwiększały one jednak ochronę przed bardzo groźnymi (ze względu na swoje rozmiary, kształty oraz ostre krawędzie) odłamkami pocisków artyleryjskich i bomb, równie niebezpiecznymi bo powodującymi rozlegle rany szarpane pociskami wystrzelonymi z dużej odległości (zmiana wirowania i wahania pocisku), rykoszetami oraz pociskami wtórnymi (częściami trafionych przedmiotów, rozpryskujących się cegieł, kamieni itp., o co, szczególnie podczas walk w mieście, nie trudno).
O użyciu pancerzy przez Polaków (1. SBS), wiadomo stosunkowo niewiele. Zachowana ikonografia pokazuje, że z całą pewnością wykorzystywał je personel punktów opatrunkowych Powietrznej Kompanii Sanitarnej.
Reasumując, zaprezentowany pancerz nie wszedł nigdy do masowego użycia. Zestawienie jego materiałochłonności, zalet i wad doprowadziło decydentów do wniosku, że jest on po prostu swego rodzaju zbędnym luksusem.
Prezentowany na zdjęciach pancerz jest repliką.
Za pomoc w przygotowaniu materiału dziękuję Tomkowi i Sławkowi.
Czytaj więcej na Facebook o Stowarzyszeniu Polskie Siły Zbrojne / Per saperne di più
Jeśli chcesz odwiedzić stronę Facebook Stowarzyszenia Polskie Siły Zbrojne, kliknij na przycisk powyżej.
Czytaj więcej na stronie WWW Stowarzyszenia Polskie Siły Zbrojne / Per saperne di più
Jeśli chcesz odwiedzić stronę WWW Stowarzyszenia Polskie Siły Zbrojne, kliknij na przycisk powyżej.